แนวทางการผลิตมะเขือเทศนอกฤดูเชิงพาณิชย์แบบบูรณาการด้วยเทคโนโลยีขั้นสูงในพื้นที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย
แนวทางการผลิตมะเขือเทศนอกฤดูเชิงพาณิชย์แบบบูรณาการด้วยเทคโนโลยีขั้นสูงในพื้นที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย
I. บทสรุปสำหรับผู้บริหารและบทนำ: ความจำเป็นเชิงกลยุทธ์สำหรับการผลิตมะเขือเทศนอกฤดูในอำเภอแม่สาย
1.1. โอกาสทางเศรษฐกิจ
การผลิตมะเขือเทศในภาคเหนือของประเทศไทยโดยทั่วไปจะกระจุกตัวอยู่ในช่วงฤดูหนาว ซึ่งเป็นฤดูที่เหมาะสมที่สุด (ประมาณเดือนพฤศจิกายนถึงมกราคม) ส่งผลให้ผลผลิตล้นตลาดและราคาตกต่ำ อย่างไรก็ตาม ในช่วงนอกฤดูตั้งแต่เดือนมิถุนายนถึงธันวาคม ซึ่งเป็นระยะเวลานานถึง 7 เดือน ปริมาณผลผลิตมะเขือเทศในตลาดจะลดลงอย่างมาก ส่งผลให้ราคาสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ 1 ช่องว่างทางการตลาดนี้ถือเป็นโอกาสทางเศรษฐกิจที่สำคัญสำหรับผู้ผลิตที่มีศักยภาพในการเอาชนะความท้าทายด้านพืชสวนและสามารถส่งมอบผลผลิตคุณภาพสูงได้อย่างสม่ำเสมอในช่วงเวลาดังกล่าว การลงทุนในการผลิตมะเขือเทศนอกฤดูในพื้นที่อำเภอแม่สายจึงไม่ใช่เพียงการทำเกษตรกรรม แต่เป็นการลงทุนเชิงกลยุทธ์ที่มุ่งเป้าไปที่ตลาดที่มีอุปทานน้อยและมีกำลังซื้อสูง
1.2. ความท้าทายเชิงพืชสวน: สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวย
การผลิตมะเขือเทศนอกฤดูในอำเภอแม่สายหมายถึงการเผชิญหน้ากับสองช่วงเวลาที่ท้าทายอย่างยิ่ง คือ ฤดูร้อน (ประมาณเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคม) และฤดูฝน (ประมาณเดือนพฤษภาคมถึงตุลาคม) ซึ่งมีลักษณะภูมิอากาศเฉพาะตัวที่สร้างแรงกดดันต่อพืชอย่างรุนแรง
ลักษณะภูมิอากาศ: ภูมิอากาศของอำเภอแม่สายมีลักษณะร้อนชื้น โดยมีอุณหภูมิเฉลี่ยตลอดทั้งปีอยู่ในช่วง 13°C ถึง 34°C และอาจสูงเกิน 37°C ในฤดูร้อน 2 ช่วงนอกฤดูจะมีความชื้นสัมพัทธ์สูงมาก (มักเกิน 80%) มีฝนตกชุกและหนักเป็นช่วงๆ และมีอุณหภูมิสูงทั้งกลางวันและกลางคืน 2
ปัจจัยคุกคามหลัก: สภาวะดังกล่าวสร้าง "ภัยคุกคามสามประสาน" ที่เป็นอุปสรรคสำคัญต่อการปลูกมะเขือเทศ:
ความเครียดจากความร้อน (Heat Stress): อุณหภูมิที่สูงเกินไป โดยเฉพาะอุณหภูมิในเวลากลางคืนที่สูงกว่า 21°C จะส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อกระบวนการผสมเกสรและการติดผล ทำให้ผลผลิตลดลงอย่างมหาศาลหรืออาจไม่ติดผลเลย 1
วิกฤตการจัดการน้ำ: ในฤดูฝนมีความเสี่ยงสูงต่อน้ำท่วมขัง ดินอิ่มตัวด้วยน้ำ ทำให้รากขาดออกซิเจนและเน่าได้ง่าย ในขณะที่ช่วงรอยต่อระหว่างฤดูร้อนและฤดูฝนอาจเกิดภาวะขาดน้ำได้ สภาวะสุดขั้วทั้งสองนี้ยังเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผลแตกเสียหาย 8
การระบาดของโรคและแมลง: การผสมผสานระหว่างอุณหภูมิและความชื้นสูงเป็นสภาวะที่เหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับการเจริญเติบโตและแพร่ระบาดของเชื้อโรคพืชที่ร้ายแรง โดยเฉพาะเชื้อราและแบคทีเรีย เช่น โรคเหี่ยวเขียว โรคใบไหม้ และยังเร่งการขยายพันธุ์ของแมลงพาหะ เช่น แมลงหวี่ขาว อย่างรวดเร็ว 8
1.3. ทางออกด้วยเทคโนโลยี
เป็นที่ประจักษ์ว่าวิธีการเพาะปลูกแบบดั้งเดิมในแปลงเปิดไม่สามารถรับมือกับความท้าทายของการผลิตนอกฤดูได้อย่างมีประสิทธิภาพและเชื่อถือได้ ความสำเร็จต้องอาศัยการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ไปสู่แนวทางการผลิตเชิงระบบที่บูรณาการเทคโนโลยีขั้นสูงเข้าไว้ด้วยกัน รายงานฉบับนี้จะทำหน้าที่เป็นพิมพ์เขียวที่ครอบคลุมสำหรับระบบดังกล่าว โดยจะวิเคราะห์ตั้งแต่การคัดเลือกสายพันธุ์ การควบคุมสภาพแวดล้อม การจัดการทรัพยากรอย่างแม่นยำ ไปจนถึงกลยุทธ์การป้องกันเชิงรุก
สภาพแวดล้อมของอำเภอแม่สายในช่วงนอกฤดูไม่ได้มีเพียง "ความร้อน" หรือ "ฝน" เป็นปัจจัยเดี่ยวๆ แต่เป็นผลกระทบผนึกกำลัง (Synergy) ระหว่างอุณหภูมิสูง ความชื้นในอากาศสูง และความชื้นในดินสูง 2 การรวมกันของปัจจัยเหล่านี้สร้างสภาวะที่เอื้อต่อการระบาดของเชื้อโรคที่อาศัยอยู่ในดิน โดยเฉพาะเชื้อแบคทีเรีย
Ralstonia solanacearum ซึ่งเป็นสาเหตุของโรคเหี่ยวเขียว 8 เชื้อโรคนี้เจริญเติบโตและแพร่กระจายได้ดีในดินที่อุ่นและชื้น ดังนั้น กลยุทธ์ที่ประสบความสำเร็จจำเป็นต้องแยกเอาระบบรากของพืชออกจากดินที่มีความเสี่ยงนี้ ซึ่งสามารถทำได้ทั้งในเชิงกายภาพ (การปลูกในภาชนะหรือวัสดุปลูกอื่น) หรือในเชิงชีวภาพ (การเสียบยอดบนตอทนโรค) ทำให้เทคโนโลยีอย่างการปลูกในวัสดุปลูกไร้ดินและการเสียบยอดกลายเป็นรากฐานที่จำเป็น ไม่ใช่ทางเลือกเสริม
ตารางที่ 1.1: ภาพรวมสภาพภูมิอากาศและความท้าทายเชิงพืชสวนสำหรับการปลูกมะเขือเทศนอกฤดูใน อ.แม่สาย (เมษายน - ตุลาคม)
ที่มา: สังเคราะห์ข้อมูลจาก 2
II. เสาหลักแห่งความสำเร็จ: พันธุกรรม ดิน และสถาปัตยกรรมการให้ธาตุอาหาร
2.1. การคัดเลือกสายพันธุ์: แนวป้องกันด่านแรก
การเลือกสายพันธุ์เป็นหนึ่งในการตัดสินใจที่สำคัญที่สุดและเป็นรากฐานของการป้องกันความเสี่ยงทั้งหมด ต้องเลือกสายพันธุ์ที่ได้รับการพัฒนามาเพื่อต่อสู้กับภัยคุกคามเฉพาะของสภาพแวดล้อมนอกฤดูในอำเภอแม่สายโดยตรง
คุณสมบัติที่จำเป็น: ต้องมุ่งเน้นไปที่สายพันธุ์ที่มีการรับรองว่ามีความทนทานหรือต้านทานต่อปัจจัยต่อไปนี้:
ความร้อน (Heat Tolerance): มีความสามารถในการติดผลภายใต้อุณหภูมิสูง 1
โรคเหี่ยวเขียว (Ralstonia solanacearum): ภัยคุกคามจากดินที่รุนแรงและสำคัญที่สุด 8
โรคใบหงิกเหลือง (Tomato Yellow Leaf Curl Virus - TYLCV): เป็นโรคไวรัสที่แพร่กระจายโดยแมลงหวี่ขาว ซึ่งระบาดอย่างหนักในช่วงนอกฤดู 11
การวิเคราะห์สายพันธุ์แนะนำ:
สายพันธุ์จากหน่วยงานรัฐและสถาบันการศึกษา:
กรมวิชาการเกษตร (DOA): พันธุ์ 'ศรีสะเกษ 3' (SK166-2-15) ถูกระบุว่ามีความทนทานต่อความร้อน 21 ส่วนพันธุ์ 'กวก. ศรีสะเกษ 2' ได้รับการแนะนำสำหรับพื้นที่อย่างเชียงราย แต่มีข้อควรระวังคือไม่ทนทานต่อสภาพฝนตกชุกมากนัก 22 ซึ่งถือเป็นความเสี่ยงที่ต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (KU): พันธุ์ 'KU-Pink 649' และ 'เชอรี่ทิพย์' ได้รับการปรับปรุงพันธุ์โดยมุ่งเป้าไปที่การต้านทานโรคใบหงิกเหลือง (TYLCV) โดยเฉพาะ 23
มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี (UBU): พันธุ์ 'เรด ไดมอนด์' เป็นมะเขือเทศเชอรี่ที่โดดเด่นในด้านความทนทานต่อความร้อน 24
สายพันธุ์ลูกผสมเชิงพาณิชย์: บริษัทเมล็ดพันธุ์ชั้นนำ เช่น เจียไต๋ 25, ไดนามิคซีดส์ 19 มีการจำหน่ายพันธุ์ลูกผสมที่มีคุณสมบัติต้านทานแบบผสมผสาน (stacked resistance) ตัวอย่างเช่น พันธุ์ 'วิคตอเรีย' ที่ต้านทานทั้งโรคเหี่ยวเขียวและไวรัสใบหงิกเหลือง (TYLCV) และพันธุ์ '7704' ที่ต้านทานโรคเหี่ยวเขียวและไวรัส CVMV พร้อมทั้งทนร้อนได้ดี 19
การพิจารณาเลือกสายพันธุ์ต้องมองให้ลึกกว่าคำแนะนำทั่วไป มีความขัดแย้งที่สำคัญในข้อมูลสายพันธุ์ เช่น พันธุ์ 'กวก. ศรีสะเกษ 2' ที่ถูกแนะนำสำหรับจังหวัดเชียงราย 22 แต่ในเอกสารเดียวกันกลับระบุไว้อย่างชัดเจนว่า "ไม่ทนต่อสภาพน้ำขัง หรือพื้นที่ที่มีฝนตกชุก" 22 ซึ่งคุณสมบัตินี้ขัดแย้งโดยตรงกับสภาพอากาศฤดูฝนของอำเภอแม่สายที่มีฝนตกหนักและต่อเนื่อง 2 ข้อเท็จจริงนี้ชี้ให้เห็นว่า "การปรับตัวเข้ากับท้องถิ่น" ไม่ได้หมายความว่าจะ "เหมาะสมกับนอกฤดู" เสมอไป ดังนั้น ผู้ประกอบการต้องให้ความสำคัญกับคุณสมบัติจำเพาะ (ความทนร้อน, การต้านทานโรคเหี่ยวเขียวและไวรัส) มากกว่าความคุ้นเคยกับสายพันธุ์ในระดับภูมิภาค การเลือกพันธุ์ลูกผสมเชิงพาณิชย์ที่มีการระบุคุณสมบัติต้านทานเหล่านี้อย่างชัดเจนจึงเป็นทางเลือกที่มีความเสี่ยงต่ำกว่า
2.2. การจัดการดินและวัสดุปลูก: การสร้างเกราะกำบังที่ปลอดภัย
การปลูกในดิน (มีความเสี่ยงสูง): หากจำเป็นต้องปลูกลงดิน การเตรียมพื้นที่อย่างเข้มข้นคือหัวใจสำคัญ
การเลือกพื้นที่: ควรเลือกพื้นที่ที่มีการระบายน้ำดีเยี่ยม และหลีกเลี่ยงแปลงที่เคยปลูกมะเขือเทศหรือพืชตระกูลเดียวกันมาก่อน 1
การปรับปรุงทางกายภาพ: ต้องทำการยกแปลงปลูกให้สูงอย่างน้อย 30 เซนติเมตร เพื่อป้องกันน้ำท่วมขังและช่วยให้รากระบายอากาศได้ดีในช่วงที่ฝนตกหนัก 8
การฆ่าเชื้อในดิน: การจัดการเชื้อโรคในดินก่อนปลูกเป็นขั้นตอนที่ขาดไม่ได้ อาจใช้วิธีการอบดินด้วยพลังงานแสงอาทิตย์ (Solarization) หรือการใช้สารเคมี/ชีวภาพ เช่น การใช้ยูเรีย (อัตรา 80 กก./ไร่) ร่วมกับปูนขาว (อัตรา 800 กก./ไร่) คลุกเคล้ากับดินและทิ้งไว้ 2-3 สัปดาห์ก่อนปลูก 27
การจัดการค่า pH: รักษาระดับความเป็นกรด-ด่างของดินให้อยู่ในช่วง 6.0-6.8 ซึ่งเหมาะสมที่สุดต่อการดูดซึมธาตุอาหาร หากดินเป็นกรดควรปรับสภาพด้วยปูนขาว 10
การปลูกแบบไร้ดิน/ในภาชนะ (แนวทางที่แนะนำ): เป็นวิธีการแยกต้นพืชออกจากเชื้อโรคในดินโดยสิ้นเชิง
ส่วนผสมวัสดุปลูก: ใช้วัสดุปลูกที่ผ่านการฆ่าเชื้อและโปร่ง เช่น ขุยมะพร้าวและกาบมะพร้าวสับ ซึ่งต้องผ่านการแช่ล้างเพื่อกำจัดสารแทนนินและความเค็มออกก่อน 30
ภาชนะปลูก: ควรใช้ถุงปลูกขนาดใหญ่ (เช่น ขนาด 8x16 นิ้ว) หรือภาชนะอื่นๆ ที่มีปริมาตรเพียงพอต่อการเจริญของราก 30 ถุงปลูกที่มีผิวด้านนอกสีขาวจะช่วยสะท้อนแสงและลดอุณหภูมิในเขตรากได้ 31
2.3. การจัดการธาตุอาหารอย่างแม่นยำ (Fertigation)
สภาวะนอกฤดูส่งผลให้ความต้องการธาตุอาหารของพืชเปลี่ยนแปลงไป
ความต้องการไนโตรเจนเพิ่มขึ้น: อุณหภูมิที่สูงจะเร่งกระบวนการเมแทบอลิซึมของพืช ทำให้ต้องการไนโตรเจนมากขึ้นเพื่อการเจริญเติบโตทางลำต้นและใบ อย่างไรก็ตาม ต้องควบคุมปริมาณให้สมดุลเพื่อไม่ให้เกิดอาการ "เฝือใบ" ซึ่งจะทำให้พืชไม่ออกดอกติดผล 1
แคลเซียมคือธาตุอาหารวิกฤต: สภาพอากาศร้อนชื้นและการให้น้ำที่ไม่สม่ำเสมอเป็นอุปสรรคต่อการดูดซึมธาตุแคลเซียม ซึ่งเป็นสาเหตุโดยตรงของโรคก้นผลเน่า 8 ดังนั้น การให้แคลเซียมไนเตรตผ่านระบบน้ำ (Fertigation) และการฉีดพ่นทางใบเป็นประจำจึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง 8
ตารางการให้ปุ๋ย: จำเป็นต้องมีแผนการให้ธาตุอาหารที่แบ่งตามระยะการเจริญเติบโต (ระยะสร้างลำต้น, ระยะออกดอก, ระยะติดผล, ระยะพัฒนาผล) โดยค่าการนำไฟฟ้า (EC) ของสารละลายธาตุอาหารควรปรับเปลี่ยนไปในแต่ละระยะ โดยทั่วไปจะเริ่มต้นที่ประมาณ 1.8 มิลลิซีเมนส์ต่อเซนติเมตร (mS/cm) และค่อยๆ เพิ่มขึ้นจนถึง 2.5-2.8 mS/cm ในช่วงที่เก็บเกี่ยวผลผลิตสูงสุด 33
ตารางที่ 2.1: ตารางเปรียบเทียบสายพันธุ์มะเขือเทศแนะนำสำหรับการปลูกนอกฤดูใน อ.แม่สาย
ที่มา: สังเคราะห์ข้อมูลจาก 1
III. การป้องกันเชิงรุก: ป้อมปราการการจัดการศัตรูพืชแบบผสมผสาน (IPM)
ส่วนนี้จะนำเสนอระบบการป้องกันแบบหลายชั้น โดยเริ่มจากการป้องกันไปสู่การรับมือ เป้าหมายคือการบริหารจัดการประชากรศัตรูพืช ไม่ใช่การกำจัดให้สิ้นซาก เพื่อความยั่งยืนทั้งในเชิงเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม
3.1. ทำความรู้จักศัตรู: ศัตรูพืชและเชื้อโรคสำคัญในช่วงนอกฤดูของ อ.แม่สาย
โรคพืช:
โรคจากแบคทีเรีย: โรคเหี่ยวเขียว (Ralstonia solanacearum) เป็นภัยคุกคามอันดับหนึ่ง ทำให้ต้นเหี่ยวเฉาและตายอย่างรวดเร็วโดยที่ใบยังเขียวอยู่ 8
โรคจากเชื้อรา: โรคใบไหม้ (Phytophthora infestans) และ โรคราน้ำค้าง (Peronospora parasitica) เจริญเติบโตได้ดีในสภาพความชื้นสูง ทำให้เกิดแผลจุดบนใบและผลเน่า 14
โรคเหี่ยวเหลือง (Fusarium oxysporum) เป็นอีกหนึ่งโรคจากดินที่ทำให้ใบเหลืองและต้นเหี่ยว 8
โรคแอนแทรคโนส (โรคกุ้งแห้ง) ทำให้ผลผลิตเสียหายและคุณภาพต่ำ 12โรคจากไวรัส: โรคใบหงิกเหลือง (TYLCV) เป็นโรคที่สำคัญที่สุด แพร่ระบาดโดยแมลงหวี่ขาว ทำให้ต้นแคระแกร็น ใบหงิกเหลือง และไม่ติดผล 11
แมลงศัตรูพืช (พาหะนำโรค):
แมลงหวี่ขาว (Bemisia tabaci): เป็นพาหะหลักของไวรัส TYLCV จึงเป็นเป้าหมายอันดับหนึ่งที่ต้องควบคุม 11
เพลี้ยไฟ: เป็นพาหะนำไวรัสและทำลายเซลล์พืชโดยตรง ทำให้ใบและผลเสียหาย 11
เพลี้ยอ่อน: ดูดกินน้ำเลี้ยงและเป็นพาหะนำไวรัส 11
หนอนเจาะสมอฝ้าย: เจาะกินผลโดยตรง ทำให้ผลผลิตเสียหาย 11
3.2. พีระมิด IPM สำหรับมะเขือเทศนอกฤดู
ระดับที่ 1: การควบคุมโดยวิธีเขตกรรมและวิธีกล (รากฐาน):
สุขอนามัยแปลง: กำจัดวัชพืชในและรอบโรงเรือนอย่างสม่ำเสมอ เพราะเป็นแหล่งอาศัยของไวรัสและแมลง 13 หากพบต้นที่เป็นโรคให้รีบถอนและนำไปทำลายนอกแปลงทันที 12
การจัดการน้ำ: ใช้ระบบน้ำหยดเพื่อหลีกเลี่ยงการเปียกของใบ ซึ่งจะช่วยลดการแพร่กระจายของสปอร์เชื้อรา และต้องป้องกันไม่ให้น้ำจากพื้นที่ติดเชื้อไหลเข้าสู่แปลงปลูก 27
การคลุมดิน: ใช้พลาสติกคลุมดิน (ด้านสีเงินหงายขึ้น) เพื่อช่วยไล่แมลงบิน เช่น เพลี้ยอ่อนและเพลี้ยไฟ อีกทั้งยังช่วยรักษาความชื้นในดินและป้องกันดินกระเด็น 8
การกีดกัน: ใช้มุ้งกันแมลง (ตาข่ายขนาด 32-40 mesh) ปิดช่องเปิดของโรงเรือนทั้งหมด เพื่อป้องกันแมลงหวี่ขาว เพลี้ยไฟ และเพลี้ยอ่อน 11
การสำรวจ: ติดตั้งกับดักกาวเหนียวสีเหลืองเพื่อตรวจจับและติดตามประชากรแมลงหวี่ขาวและเพลี้ยไฟ เพื่อเป็นระบบเตือนภัยล่วงหน้า 36
ระดับที่ 2: การควบคุมโดยชีววิธี (การป้องกันเชิงรุก):
จุลินทรีย์ที่มีประโยชน์: ใช้เชื้อรา ไตรโคเดอร์มา และแบคทีเรีย บาซิลลัส ซับทิลิส (BS) ใส่ลงในดินหรือวัสดุปลูกอย่างสม่ำเสมอ เพื่อควบคุมเชื้อราสาเหตุโรคพืช เช่น Fusarium และ Phytophthora 14 ใช้เชื้อรา
บูเวเรีย บัสเซียน่า เป็นชีวภัณฑ์กำจัดแมลง 36สารสกัดธรรมชาติ: ใช้สารสกัดสะเดาหรือสารสกัดกระเทียมเป็นสารไล่แมลงหวี่ขาว 36
ระดับที่ 3: การควบคุมโดยใช้สารเคมี (การจัดการเมื่อจำเป็น):
สารป้องกันกำจัดเชื้อรา: ควรใช้สารเคมีสลับกลุ่มกันเพื่อป้องกันการดื้อยา ใช้สารประเภทดูดซึม เช่น เมทาแลกซิล สำหรับโรคทางราก และสารประเภทสัมผัสสำหรับโรคทางใบ ควรฉีดพ่นเพื่อป้องกันทันทีหลังฝนตก 12
สารกำจัดแมลง: ใช้สารเคมีที่มุ่งเป้ากำจัดแมลงเฉพาะกลุ่ม เช่น ใช้สารในกลุ่มนีโอนิโคตินอยด์ (Neonicotinoids) อย่าง อิมิดาโคลพริด (Imidacloprid) หรือ ไดโนทีฟูแรน (Dinotefuran) รองก้นหลุมหรือรดโคนต้นในช่วงแรกเพื่อป้องกันแมลงปากดูด 30 สำหรับการฉีดพ่นทางใบ ให้สลับกลุ่มสารเคมีเพื่อจัดการการดื้อยา
สารป้องกันกำจัดแบคทีเรีย: ใช้สารประกอบทองแดง (Copper-based compounds) หรือผลิตภัณฑ์เฉพาะทาง เช่น ไบออนแบค เพื่อป้องกันโรคจากแบคทีเรีย 12
ศัตรูพืชที่อันตรายที่สุดไม่ใช่ตัวที่สร้างความเสียหายโดยตรงมากที่สุด แต่คือตัวที่เป็นพาหะนำโรคที่ร้ายแรงที่สุด ในบริบทของอำเภอแม่สายช่วงนอกฤดู "แมลงหวี่ขาว" คือศัตรูอันดับหนึ่ง เนื่องจากเป็นพาหะนำโรคใบหงิกเหลือง (TYLCV) ซึ่งเป็นโรคไวรัสที่ไม่สามารถรักษาให้หายได้ 11 การควบคุมพาหะจึงมีความสำคัญยิ่งกว่าการพยายามรักษาโรคที่เกิดขึ้นแล้ว ดังนั้น กลยุทธ์ IPM ทั้งหมดต้องถูกออกแบบภายใต้นโยบาย "ความอดทนเป็นศูนย์ (Zero Tolerance)" ต่อแมลงหวี่ขาว ซึ่งยกระดับความสำคัญของวิธีป้องกันทางกายภาพ (มุ้งตาข่ายถี่ 11), การเฝ้าระวัง (กับดักกาวเหนียว 36), และการใช้สารเคมีป้องกันในระยะเริ่มต้น (การรดโคนด้วยสารดูดซึม 36) จาก "แนวปฏิบัติที่ดี" ให้กลายเป็น "ภารกิจที่สำคัญอย่างยิ่งยวด"
ตารางที่ 3.1: แผนปฏิบัติการ IPM สำหรับภัยคุกคามหลักในช่วงนอกฤดูใน อ.แม่สาย
ที่มา: สังเคราะห์ข้อมูลจาก 8
IV. การบูรณาการเทคโนโลยี: การสร้างระบบการผลิตสมรรถนะสูง
ส่วนนี้คือหัวใจทางเทคนิคของรายงาน ซึ่งจะให้รายละเอียดเกี่ยวกับการสร้างระบบการเกษตรที่ทนทานและให้ผลผลิตสูงโดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่
4.1. เกษตรในโรงเรือนควบคุมสภาพแวดล้อม (CEA): เกราะป้องกันชั้นแรก
ระดับพื้นฐาน: โรงเรือนหลังคากันฝน (Rain Shelter): เป็นโครงสร้างอย่างง่ายที่มีหลังคาพลาสติกและผนังเป็นตาข่าย ข้อดี: ต้นทุนค่อนข้างต่ำ ป้องกันฝน (ช่วยลดโรคทางใบและการกระเซ็นของดิน) และป้องกันแมลงได้ในระดับหนึ่ง ข้อเสีย: ควบคุมอุณหภูมิและความชื้นได้จำกัด ถือเป็นข้อกำหนดขั้นต่ำสุดสำหรับฤดูฝน
ระดับกลาง: โรงเรือนปิดพร้อมระบบระบายอากาศ: เป็นโครงสร้างปิดมิดชิดที่มีช่องระบายอากาศบนหลังคาหรือด้านข้าง และบุด้วยมุ้งกันแมลง 11
ข้อดี: ป้องกันแมลงได้ดีกว่า ควบคุมสภาพแวดล้อมภายในได้ดีขึ้น ข้อเสีย: ต้นทุนสูงกว่า และอาจเกิดความร้อนสะสมหากไม่มีระบบทำความเย็นวัสดุสำคัญ: ควรใช้พลาสติกคลุมโรงเรือนที่ทนต่อรังสียูวี (UV-stabilized) พลาสติกชนิดกระจายแสง (Light-diffusing) จะช่วยลดอาการใบไหม้และช่วยให้แสงส่องผ่านเข้าไปในทรงพุ่มได้ดีขึ้น 32
4.2. การจัดการสภาพอากาศเชิงรุก: โรงเรือนอัจฉริยะ
โซลูชันระดับสูง: ระบบทำความเย็นแบบระเหยน้ำ (EVAP): ใช้แผงทำความเย็น (Cooling Pad) และพัดลมดูดอากาศเพื่อลดอุณหภูมิภายในลงได้อย่างมีนัยสำคัญ (ประมาณ 5-10°C) 41
ข้อดี: เป็นวิธีลดความร้อนที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ทำให้สามารถปลูกและติดผลได้แม้ในฤดูร้อน ข้อเสีย: ต้นทุนเริ่มต้นและค่าดำเนินการสูงมาก (ค่าไฟฟ้า, ค่าน้ำ) และจะเพิ่มความชื้นในอากาศอย่างมาก ซึ่งอาจส่งเสริมโรคเชื้อราหากจัดการไม่ดีแนวทางสมดุล: ระบบพ่นหมอกและระบายอากาศ: ใช้หัวพ่นหมอกแรงดันสูงสร้างละอองน้ำขนาดเล็กที่ระเหยเพื่อลดอุณหภูมิ ควบคู่ไปกับการใช้พัดลมหมุนเวียนและพัดลมระบายอากาศ ข้อดี: ต้นทุนต่ำกว่าระบบ EVAP และให้ผลดีในการลดอุณหภูมิ ข้อเสีย: ประสิทธิภาพการทำความเย็นต่ำกว่า EVAP และยังคงเพิ่มความชื้นในอากาศ
สมองกล: ระบบอัตโนมัติฐาน IoT: นี่คือกุญแจสำคัญที่ทำให้การควบคุมสภาพอากาศมีประสิทธิภาพ
เซ็นเซอร์: ติดตั้งเซ็นเซอร์เพื่อตรวจวัดอุณหภูมิ, ความชื้นสัมพัทธ์, และค่าการขาดดุลความดันไอ (Vapor Pressure Deficit - VPD) ซึ่งเป็นตัวชี้วัดสำคัญของการคายน้ำของพืช แบบเรียลไทม์ 43
ชุดควบคุม: ใช้ชุดควบคุมส่วนกลาง (เช่น Sercom หรือระบบที่พัฒนาขึ้นเอง) ประมวลผลข้อมูลจากเซ็นเซอร์เพื่อสั่งการทำงานของพัดลม, ระบบพ่นหมอก, ช่องระบายอากาศ หรือม่านพรางแสงโดยอัตโนมัติ เพื่อรักษาสภาพแวดล้อมให้อยู่ในเกณฑ์ที่ตั้งไว้ (เช่น รักษาอุณหภูมิกลางวันไม่ให้เกิน 30°C) 41
การเลือกระหว่างระบบ EVAP และระบบพ่นหมอก/ระบายอากาศเป็นการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ที่สำคัญ ซึ่งขึ้นอยู่กับความสมดุลระหว่างประสิทธิภาพการทำความเย็นและการจัดการความชื้น สำหรับสภาพอากาศฤดูฝนของอำเภอแม่สายที่มีความชื้นสูงอยู่แล้ว การใช้ระบบ EVAP 42 อาจส่งผลเสียมากกว่าผลดี โดยอาจสร้างสภาวะ "ป่าเชื้อรา" แม้ว่าอุณหภูมิจะลดลงก็ตาม ระบบพ่นหมอกที่ควบคุมด้วยระบบอัจฉริยะอาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสมกว่า เนื่องจากสามารถปรับเปลี่ยนการทำงานเพื่อลดอุณหภูมิโดยไม่ทำให้อากาศอิ่มตัวด้วยความชื้นมากเกินไป 44 ระบบ EVAP จะเหมาะสมกว่าสำหรับช่วงฤดูร้อนที่อากาศร้อนและแห้ง
4.3. ระบบน้ำและปุ๋ยอัจฉริยะ: เส้นเลือดใหญ่ของระบบ
การออกแบบระบบ: ระบบน้ำหยดอัตโนมัติเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง ระบบนี้จะส่งน้ำและธาตุอาหารไปยังเขตรากโดยตรง ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำและปุ๋ยสูงสุด และทำให้ใบแห้งอยู่เสมอ 48
ระบบอัตโนมัติ:
แบบตั้งเวลา: เป็นวิธีที่ง่าย แต่ตอบสนองต่อความต้องการของพืชได้ไม่ดีนัก
แบบใช้เซ็นเซอร์ (แนะนำ): ใช้เซ็นเซอร์วัดความชื้นในดินหรือวัสดุปลูกเพื่อสั่งเปิด-ปิดระบบน้ำเมื่อความชื้นลดลงถึงจุดที่กำหนดเท่านั้น วิธีนี้ช่วยป้องกันทั้งการให้น้ำมากเกินไปและน้อยเกินไป และช่วยประหยัดทรัพยากร 45
เครื่องผสมปุ๋ย: ติดตั้งอุปกรณ์ผสมปุ๋ย (เช่น ระบบเวนจูรี่ หรือปั๊มจ่ายปุ๋ยไฟฟ้า) เข้ากับระบบน้ำ เพื่อจ่ายสารละลายธาตุอาหารตามสูตรที่กำหนดไว้อย่างแม่นยำและอัตโนมัติ ตามตารางในหัวข้อ 2.3 49
4.4. การเสียบยอด: เทคโนโลยีเกราะป้องกันทางชีวภาพ
เหตุผล: ดังที่ได้กล่าวไปแล้ว นี่คือวิธีการป้องกันโรคเหี่ยวเขียวที่เกิดจากเชื้อในดินที่มีประสิทธิภาพที่สุด โดยเป็นการนำยอดพันธุ์ดีที่ให้ผลผลิตสูง (Scion) มาเสียบบนต้นตอ (Rootstock) ที่มีความต้านทานโรคสูง 40
ทางเลือกต้นตอ:
แบบดั้งเดิม: มะเขือพวง เป็นที่นิยมใช้เนื่องจากมีระบบรากที่แข็งแรงและทนทานต่อโรค 50
แบบก้าวหน้า: ใช้ต้นตอพันธุ์ต้านทานที่พัฒนาขึ้นโดยเฉพาะจากกรมวิชาการเกษตร (เช่น สายพันธุ์ 010, 296, RST-04-106T) หรือพันธุ์มะเขือยาวทนโรค ซึ่งจะมีความเข้ากันได้ของรอยแผลและมีข้อมูลการต้านทานที่พิสูจน์แล้ว 18
กระบวนการ: การเสียบยอดมีขั้นตอนที่ต้องอาศัยความประณีต ตั้งแต่การเตรียมต้นตอและยอดพันธุ์ดี การตัดแต่ง การประกบรอยแผลด้วยคลิปหนีบ และการอนุบาลในสภาพความชื้นสูงเพื่อให้รอยแผลประสานกันสนิท 50
ตารางที่ 4.1: เมทริกซ์การลงทุนทางเทคโนโลยีสำหรับการผลิตมะเขือเทศนอกฤดูใน อ.แม่สาย
ที่มา: สังเคราะห์ข้อมูลจาก 30
V. ระบบนิเวศสนับสนุน: การเข้าถึงทรัพยากรในท้องถิ่นเพื่อความสำเร็จ
ไม่มีธุรกิจใดที่ประสบความสำเร็จได้โดยลำพัง ส่วนนี้จะรวบรวมแหล่งข้อมูลสำคัญในพื้นที่เพื่อสนับสนุนผู้ประกอบการ
5.1. หน่วยงานภาครัฐและสถาบันการศึกษา
สำนักงานเกษตรจังหวัดเชียงราย และสำนักงานเกษตรอำเภอแม่สาย: เป็นหน่วยงานแรกที่ควรติดต่อเพื่อขอคำแนะนำ, การขึ้นทะเบียนเกษตรกร, และเชื่อมโยงกับโครงการต่างๆ ของภาครัฐ 57
ศูนย์วิจัยของกรมวิชาการเกษตร (เช่น ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย): เป็นแหล่งข้อมูลงานวิจัยล่าสุด, บริการตรวจวิเคราะห์ดิน, และเป็นแหล่งของพันธุ์พืชต้านทานที่แนะนำ 60
มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง (MFU) สำนักวิชาอุตสาหกรรมเกษตร: เป็นศูนย์รวมผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว, วิทยาศาสตร์การอาหาร, และอาจมีงานวิจัยพืชท้องถิ่น ซึ่งเป็นพันธมิตรที่สำคัญในการพัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า 61
5.2. แหล่งเงินทุน
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.): เป็นแหล่งเงินทุนหลักสำหรับภาคการเกษตร ควรสอบถามเกี่ยวกับสินเชื่อเฉพาะทาง เช่น "สินเชื่อเพื่อเกษตรกรรุ่นใหม่ (New Gen & Young Smart Farmer)" ซึ่งออกแบบมาเพื่อสนับสนุนการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมมาใช้ 64 หรือ "สินเชื่อเกษตรวิวัฒน์" หากต้องการเงินทุนเพื่อการจัดหาที่ดิน 65
5.3. การสนับสนุนด้านวิจัยและนวัตกรรมระดับชาติ
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.): ผ่านหน่วยงานในพื้นที่ภาคเหนือและโครงการอย่าง "โครงการสนับสนุนการพัฒนาเทคโนโลยีของอุตสาหกรรมไทย (iTAP)" (ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกับ CTAP ที่กล่าวถึง) สวทช. ให้การสนับสนุนทางเทคนิคและเงินทุนร่วม (อาจสูงถึง 400,000 บาท) สำหรับโครงการนำเทคโนโลยีไปใช้ในกลุ่มเกษตรกรและวิสาหกิจชุมชน 67 นี่คือแหล่งทุนสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงในการลงทุนด้านเกษตรอัจฉริยะ
5.4. การเรียนรู้จากความสำเร็จ: กรณีศึกษาในพื้นที่
แม้จะไม่มีข้อมูลฟาร์มมะเขือเทศนอกฤดูในอำเภอแม่สายโดยตรง แต่ความสำเร็จของฟาร์มเทคโนโลยีสูงในภาคเหนือ 69 และชุมชนอย่าง "กะเบอะดิน" ที่สามารถทำการเกษตรได้ตลอดทั้งปีด้วยการจัดการน้ำและสภาพแวดล้อมที่ยอดเยี่ยม 71 ถือเป็นต้นแบบที่สร้างแรงบันดาลใจและให้แนวทางปฏิบัติได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ หลักการของมูลนิธิโครงการหลวงในการจัดการพืชมูลค่าสูงบนพื้นที่สูงก็เป็นกรอบการทำงานที่ได้รับการพิสูจน์แล้ว 33
VI. การสังเคราะห์และแผนการดำเนินงาน: จากพิมพ์เขียวสู่การเก็บเกี่ยว
ส่วนสุดท้ายนี้จะสังเคราะห์ข้อมูลทั้งหมดให้กลายเป็นแผนปฏิบัติการที่เป็นรูปธรรมและแบ่งเป็นระยะ
ระยะที่ 1: การศึกษาความเป็นไปได้และการวางแผน (เดือนที่ 1-3)
การประเมินพื้นที่: ตรวจวิเคราะห์ดิน, แหล่งน้ำ (คุณภาพและปริมาณเป็นสิ่งสำคัญที่สุด 9)
แผนธุรกิจ: จัดทำแบบจำลองทางการเงินอย่างละเอียดโดยอิงจากการวิเคราะห์ต้นทุน-ผลตอบแทนในตารางที่ 4.1
การระดมทรัพยากร: ดำเนินการขอสินเชื่อจาก ธ.ก.ส. 64 และยื่นข้อเสนอโครงการเพื่อขอรับทุนสนับสนุนด้านเทคโนโลยีจาก สวทช. 67
การสร้างเครือข่าย: ติดต่อประสานงานกับสำนักงานเกษตรในพื้นที่, กรมวิชาการเกษตร, และมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
ระยะที่ 2: การก่อสร้างและการจัดหา (เดือนที่ 4-6)
การก่อสร้างโรงเรือน: ดำเนินการก่อสร้างโรงเรือนตามรูปแบบที่เลือก
การติดตั้งเทคโนโลยี: ติดตั้งระบบน้ำ, ระบบผสมปุ๋ย, และระบบควบคุมสภาพอากาศอัจฉริยะ
การจัดหาพันธุกรรม: สั่งซื้อเมล็ดพันธุ์ลูกผสมและเมล็ดพันธุ์ต้นตอที่ทนทานตามที่คัดเลือกไว้
ระยะที่ 3: วงจรการเพาะปลูก (เดือนที่ 7-9)
การเพาะกล้า: เริ่มเพาะกล้ายอดพันธุ์ดีและต้นตอไปพร้อมกัน
การเสียบยอด: ดำเนินการเสียบยอดและอนุบาลจนแผลประสานสนิท
การย้ายปลูก: นำต้นกล้าที่เสียบยอดแล้วลงปลูกในโรงเรือนที่เตรียมไว้
การเริ่มใช้ IPM: เริ่มใช้มาตรการ IPM เชิงป้องกันทันทีหลังย้ายปลูก
ระยะที่ 4: การผลิตและการเข้าสู่ตลาด (เดือนที่ 10 เป็นต้นไป)
การเก็บเกี่ยวและจัดการหลังการเก็บเกี่ยว: ปฏิบัติตามแนวทางที่ดีที่สุดเพื่อรักษาคุณภาพผลผลิต 30
การเชื่อมโยงตลาด: สร้างสัญญากับผู้รับซื้อ (เช่น ซูเปอร์มาร์เก็ต, โรงแรม, โรงงานแปรรูป) ที่พร้อมจะจ่ายในราคาพรีเมียมสำหรับผลผลิตนอกฤดูคุณภาพสูง 71
การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง: ใช้ข้อมูลที่ได้จากระบบ IoT เพื่อปรับปรุงกระบวนการปลูกสำหรับรอบการผลิตถัดไปอย่างต่อเนื่อง
ผลงานที่อ้างอิง
มะเขือเทศทนร้อน และมะเขือเทศนอกฤดู - BlogGang.com, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.bloggang.com/m/mainblog.php?id=axiom&month=13-09-2012&group=3&gblog=1
ภูมิอากาศที่ แม่สาย สภาพอากาศในแต่ละเดือน อุณหภูมิเฉลี่ย (ไทย ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://th.weatherspark.com/y/113130/%E0%B8%AA%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%89%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2-%E0%B9%83%E0%B8%99-%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A2-%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2-%E0%B8%95%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%9B%E0%B8%B5
แม่สาย, เชียงราย, ไทย พยากรณ์อากาศ 3 วัน - AccuWeather, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.accuweather.com/th/th/mae-sai/317553/weather-forecast/317553
แม่สาย, เชียงราย, ไทย สภาพอากาศประจำชั่วโมง | AccuWeather, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.accuweather.com/th/th/mae-sai/317553/hourly-weather-forecast/317553
อากาศจังหวัดเชียงราย - กรมอุตุนิยมวิทยา, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tmd.go.th/weather/province/chiang-rai
พื้นที่ อ.แม่สาย จังหวัดเชียงราย หลังฝนหยุดตกอากาศกลับมาร้อนอบอ้าว ซึ่... | TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@tnnonline/video/7534636842432400647
การปลูกมะเขือเทศ - BlogGang.com, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=axiom&group=3&month=10-2012&date=10
การ ปลูก มะเขือเทศ นอก ฤดู - OTOP กรมวิทยาศาสตร์บริการ, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 http://otop.dss.go.th/attachments/article/167/CF88%20(A15).pdf
การเกษตรเมืองเชียงราย - สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tei.or.th/thaicityclimate/public/research-38.pdf
วิธีปลูกมะเขือเทศให้โตเร็ว ผลสวย ลูกดก กำไรเบ่งบาน – KUBOTA (Agri ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://kas.siamkubota.co.th/knowledge/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89/%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C%E0%B8%9E/how-to-plant-tomatoes/
แมลงศัตรูพืชที่สำคัญในมะเขือเทศ - TCT, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tctthainet.com/news/detail/2/
เมื่อพริกและมะเขือเทศ มีโรคและแมลงเข้าทำลาย ควรใช้กำจัดอย่างไร ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.icpladda.com/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%88/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1/%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8-%E0%B8%A1/
เตือนการเฝ้าระวัง โรคที่มีสาเหตุจากไวรัส ในมะเขือเทศ ประจำเดือนตุลาคม 2566, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.opsmoac.go.th/chiangrai-warning-preview-452791791929
โรคที่มากับฤดูฝน, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.gib.co.th/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A4%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B8%9D%E0%B8%99/5dee1d388594cc001399cd15
เรื่องราวน่าสะเทือนใจของชาวมะเขือเทศ โรคเหี่ยวเขียวบุก!!!!! #PangaeaOr... | TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@pangaea_organic/video/7220756999733038363
จังหวัดเชียงราย - กรมอุตุนิยมวิทยา, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 http://www.arcims.tmd.go.th/DailyDATA/Agromettoknow/NN/%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2.pdf
มะเขือเทศ ซีซันเรด : บริษัท 108เทคโน ฟาร์ม, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://108technofarm.com/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%8B%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%94-1002015.htm
การคัดเลือกมะเขือเทศสาหรับใช้เป็นพันธุ์ต้นตอต้านทานโรคเหี่ยวเขียว - กรมวิชาการเกษตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/plan/wp-content/uploads/2023/08/1024.1-.%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A7.pdf
มะเขือเทศ - ไดนามิคพันธุ์พืช, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://dynamicseeds.com/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%B2-9751-1-%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8.html
การคัดเลือกพันธุ์มะเขือเทศต้านทานโรคเหี่ยว S - กรมวิชาการเกษตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/hort/wp-content/uploads/2020/10/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8.pdf
การเปรียบเทียบและทดสอบพันธุ์มะเขือเทศสีดาทนร้อน - รายงานผลการ ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/hort/wp-content/uploads/2021/09/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%99.pdf
มะเขือเทศสีดาพันธุ์ กวก. ศรีสะเกษ 2 - กรมวิชาการเกษตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/hort/?page_id=65154
มะเขือเทศ – Kasetsart University Research and Development Institute, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www3.rdi.ku.ac.th/?tag=%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8
เรดไดมอนด์ มะเขือเทศเชอรี่อินทรีย์ พันธุ์ทนร้อน ผลงานวิจัย ม.อุบลฯ - YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.youtube.com/watch?v=dV8qpMxP9oQ
มะเขือเทศ l เจียไต๋, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.chiataigroup.com/business/seed/chiataiseed/Tomato
การปลูกมะเขือเทศ, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 http://phonsawan.nakhonphanom.doae.go.th/275_tomato-how-to.pdf
โรคที่สำคัญในการปลูกมะเขือเทศ, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://tabinnovation.co.th/%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1-125376-%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8.html
การผลิตมะเขือเทศ - กรมวิชาการเกษตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/hort/wp-content/uploads/2020/01/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8.pdf
โรคเหี่ยวเขียวมะเขือเทศ, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.gib.co.th/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8/5d81ef2cccb8f100191480df
เทคนิค ปลูกมะเขือเทศในโรงเรือน ฉบับโปร ผลสวย ลูกดก เก็บได้ตลอดปี ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://kas.siamkubota.co.th/knowledge/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89/%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%82/growing_tomatoes_in_greenhouse/
ปลูกมะเขือเทศหน้าฝนให้ได้ผลมากที่สุด | TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@berrysisaket/video/7287067676462025990
มือใหม่เริ่มปลูกมะเขือเทศอย่างไรดี? - TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@vscthailand/video/7521930194018422036?lang=en
การปลูกมะเขือเทศ - คู่มือ - โครงการหลวง table tomato - ระบบ QR Code, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://qr.hrdi.or.th/public/files/0fec66f8935e9955cfeb00479ba94bf9.pdf
มะเขือเทศเชอร์รี่ ทับทิมแดง ตรา ที2021 - ร้านเกษตรสมบูรณ์ ราชบุรี, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.kasetsomboon.com/product/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B9%88/
- YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://m.youtube.com/post/Ugkxa8K3X0TBSOQbxmjkSlRFbC4pv5RGZy0O
เตือนภัยเกษตรกรระวัง แมลงหวี่ขาวยาสูบ ในมะเขือเทศ, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://met.hrdi.or.th/news/detail/1084
5 เทคนิคไล่แมลงหวี่ขาว - เกษตรสัญจร - Kasetsanjorn, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.kasetsanjorn.com/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%84%E0%B9%84%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B8%A5%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A7/
แมลงหวี่ขาวยาสูบในมะเขือเทศ - สำนักงานเกษตรจังหวัดกาญจนบุรี, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://kanchanaburi.doae.go.th/laokhwan/?p=1942
โรคเหี่ยวเขียวมะเขือเทศ - Unilife ใส่ใจชีวิตเกษตรกร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://unilife.co.th/?agricultural_knowled=%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97
กล้าเสียบยอด นวัตกรรมเพื่อการเกษตร ให้ผลผลิตเร็ว ต้านทานโรค คุ้มค่าการลงทุน - สำนักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.opsmoac.go.th/pattani-local_wisdom-preview-422791791817
โรงเรือนอีแวปอัจฉริยะ สำหรับการผลิตพืชโดยควบคุมสภาพอากาศอัตโนมัติ - YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.youtube.com/watch?v=qwd7m_ZFtXw
ระบบเกษตร Smart Farm ยุคดิจิทัล - SPsmartplants - โรงเรือนระบบ Evap ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.spsmartplants.com/blog/detail/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A-Evap-VS-%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B9%84%E0%B8%9B/24
ปลูกมะเขือเทศในหน้าฝน: เราจะทำอย่างไรดี? | TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@menno.prokaset/video/7392046833469508870
มะเขือเทศ SMART FARM - SPsmartplants, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.spsmartplants.com/blog/detail/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8-SMART-FARM/10
Tuya Zigbee Soil Sensor เซ็นเซอร์วัดความชื้นในดิน อุณหภูมิในอากาศผ่านสัญญาณ Zigbee, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://shopee.co.th/Tuya-Zigbee-Soil-Sensor-%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99-%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%9C%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%93-Zigbee-i.1714264.23229468605
ช้อป เซ็นเซอร์วัดความชื้นในดิน ราคาสุดคุ้ม ได้ง่าย ๆ | Shopee Thailand, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://shopee.co.th/list/%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99
ระบบการเพาะปลูก Smart Farm มะเขือเทศ - TED Market Scaling Up Platform, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tedfundmarket.com/innovation/view/841
วิธีการปลูกมะเขือเทศ ช่วงหน้าฝน ป๋าแดงจัดให้!! - YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.youtube.com/watch?v=UNE6LQ6NuzA
ระบบน้ำหยดเพื่อการเกษตร ตัวช่วยประหยัดน้ำสำหรับการปลูกพืช - Civic AgroTech, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.civicagrotech.com/blog/drip-irrigation-system/
รายงานการวิจัย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://archive.lib.cmu.ac.th/full/rpf/2544/rpf44_pk_full.pdf
"การเสียบยอดมะเขือเทศโทมัส" - YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.youtube.com/watch?v=0h27VPZaaMk
การประเมินความต้านทานต่อโรคเหี่ยวเขียวที่เกิดจากเชื้อ Ralstonia solanacearumร่วมกับลักษณะผลผลิตและองค์ประกอบผลผลิตของเชื้อพันธุกรรมมะเขือเทศ - ThaiJo, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://li01.tci-thaijo.org/index.php/agkasetkaj/article/view/260777
การเสียบยอดมะเขือเทศในพื้นที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้: วิธีการเพิ่มผลผลิตในฤดูฝน, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.echocommunity.org/th/resources/315f5877-2e88-4a8a-869f-8d50ce20891f
การปลูกมะเขือเทศในโรงเรือน: เป็นมิตรกับหน้าร้อน | TikTok, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.tiktok.com/@menno.prokaset/video/7491247813859298578
กรมวิชาการเกษตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/plan/wp-content/uploads/2023/08/44.pdf
"มะเขือเทศ" ในโรงเรือนอัจฉริยะ โกยรายได้ปีละ 30 ล้านบาท!! | คริตมาแล้ว | Full EP - YouTube, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.youtube.com/watch?v=CcYd7X7gaq4&pp=0gcJCfwAo7VqN5tD
สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://gcontact.gcc.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=42052%3A2019-02-23-06-59-22&catid=5078%3A2011-08-16-12-47-30&Itemid=2
ติดต่อเรา | สำนักงานเกษตรและสหกรณ์ จังหวัดเชียงราย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.opsmoac.go.th/chiangrai-contact
สำนักงาน เกษตรจังหวัดเชียงราย - ไทยแลนด์ เยลโล่เพจเจส, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.yellowpages.co.th/profile/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99-%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2-c6tY8pS
ติดต่อเรา – ศูนย์วิจัยและพัฒนาการเกษตรที่สูงเชียงราย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.doa.go.th/hc/wawee/?page_id=452
สำนักวิชาอุตสาหกรรมเกษตร | มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง Mae Fah Luang ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.mfu.ac.th/education/school/sch-agro-industry.html
สำนักวิชาอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง - วิกิพีเดีย, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%95%E0%B8%A3_%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87
สมาคมที่ประชุมอธิการบดีแห่งประเทศไทย - ข้อมูลหลักสูตร, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://course.mytcas.com/universities/024/faculties/14
เปิดเงื่อนไข ธ.ก.ส. ปล่อย “สินเชื่อเกษตรกรนิวเจน” กรอบวงเงิน 1 หมื่นล้าน ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://theactive.thaipbs.or.th/news/agriculture-20241117
ธ.ก.ส. เปิดตัว “สินเชื่อเกษตรวิวัฒน์” หนุนวัยใกล้เกษียณทำการเกษตรคู่ขนาน วงเงินรวม 3.75 หมื่นล้านบาท - สถานีวิทยุกระจายเสียงเพื่อการศึกษาจังหวัดลำปาง, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://edulampang.prd.go.th/th/content/category/detail/id/57/iid/373191
รัฐบาลไทย-ข่าวทำเนียบรัฐบาล-ธ.ก.ส. เปิดตัว “สินเชื่อเกษตรวิวัฒน์” ให้กู้เพื่อซื้อที่ดินทำการเกษตรคู่ขนาน รองรับการเข้าสู่ Aging Society สูงสุด 8 ล้านบาท - สำนักนายกรัฐมนตรี, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.thaigov.go.th/news/contents/details/94171
สวทช. หนุนทุน 4 แสน ดันเทคโนโลยีเกษตร – Thai Farmers' Library ..., เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://thaifarmer.lib.ku.ac.th/news/5e548c23d2e37f4099534aa6
พื้นที่ดำเนินการ – สถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร - NSTDA, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.nstda.or.th/agritec/area-based/
“มะเขือเทศเชอร์รี” พืชประหยัดน้ำ ปลูกลงดิน ดกจนกิ่งหัก ทำเงิน 4 หมื่นบาทต่ออาทิตย์ - ข่าวสด, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.khaosod.co.th/technologychaoban/featured/article_253683
เชียงใหม่กับการทดลองระบบปิดในโรงเรือนสำหรับพืชผักผลไม้ (Smart Farm Series: Chiang Mai Plant Factory) - depa Thailand - Article View, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.depa.or.th/th/article-view/smart-farm-series-chiang-mai-plant-factory
จากยอดดอยสู่ตลาด การเดินทางของ 'มะเขือเทศกะเบอะดิน', เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.masscomm.cmu.ac.th/%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%95%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%94-%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B4/
อาชีพพระราชทาน เกษตรบนดอย ปลูกมะเขือเทศ ส่งโครงการหลวง รับเดือนละ 10,000 บาท, เข้าถึงเมื่อ สิงหาคม 5, 2025 https://www.matichon.co.th/economy/sme/news_347319
Comments